صفحه 192

مسئله 1263- فرو بردن سر در آب گرچه از روى عمد باشد، روزه را باطل نمى‏كند، گرچه مستحب است كه تمام سر را در حال روزه در آب فرو نبرد.

مسئله 1264- اگر انسان از روى ندانستن مسئله كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد، گرچه در ياد گرفتن مسئله كوتاهى كرده باشد، روزۀ او صحيح است، ولى معصيت كرده است.

مسئله 1265- اگر روزه‏دار سهواً يكى از كارهايى را كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد و به خيال اينكه روزه‏اش باطل شده عمداً دوباره يكى از آنها را به‌جا آورد، روزۀ او باطل مى‏شود.

مسئله 1266- اگر چيزى به زور در گلوى روزه‏دار بريزند، روزۀ او باطل نمى‏شود، ولى اگر مجبورش كنند كه روزۀ خود را باطل كند، مثلاً به او بگويند اگر غذا نخورى ضرر مالى يا جانى به تو مى‏زنيم و خودش براى جلوگيرى از ضرر چيزى بخورد، روزۀ او باطل مى‏شود.

مسئله 1267- روزه‏دار نبايد جايى برود كه مى‏داند چيزى در گلويش مى‏ريزند يا مجبورش مى‏كنند كه خودش روزۀ خود را باطل كند، امّا اگر قصد رفتن كند ولى نرود يا بعد از رفتن چيزى به خوردش ندهند، روزۀ او صحيح است و چنانچه برود و از روى ناچارى كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد، روزۀ او باطل مى‏شود، ولى اگر چيزى در گلويش بريزند، روزۀ او صحيح است، گرچه معصيت نموده است.

مسئله 1268- اگر روزه‏دار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اينها به خدا و پيغمبر و جانشينان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد، روزۀ او باطل نمى‏شود، گرچه گناه بزرگى نموده است.

كفّارۀ روزه‏

مسئله 1269- كسى كه كفّارۀ روزۀ رمضان بر او واجب است، بايد دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير نمايد يا به هر كدام 750 گرم طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها، يا قيمت آنها را بدهد و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد، هر چند مد كه مى‏تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد، بايد استغفار كند و چنانچه دادن كفّاره بعداً براى او ممكن شود، واجب نيست كفّاره بدهد.

مسئله 1270- كسى كه مى‏خواهد دو ماه كفّارۀ روزۀ رمضان را بگيرد، بايد سى و يك روز آن را پى‌درپى بگيرد و اگر بقيۀ آن پى‌در‌پى نباشد، اشكال ندارد.

صفحه 193

مسئله 1271- كسى كه مى‏خواهد دو ماه كفّارۀ روزۀ رمضان را بگيرد، نبايد موقعى شروع كند كه در بين سى و يك روز، روزى باشد كه مانند عيد قربان روزۀ آن حرام است.

مسئله 1272- اگر در بين روزهايى كه بايد پى‌در‌پى روزه بگيرد عذرى مثل حيض يا نفاس يا سفرى كه در رفتن آن مجبور است، براى او پيش آيد، بعد از بر طرف شدن عذر، واجب نيست روزه‏ها را از سر بگيرد، بلكه بقيه را بعد از بر طرف شدن عذر به‌جا مى‏آورد.

مسئله 1273- اگر به چيز حرامى روزۀ خود را باطل كند، اگر آن چيز ذاتاً حرام باشد، مثل شراب و زنا، كفّارۀ جمع (گرفتن دو ماه روزه كه سى و يك روزِ آن پى‌در‌پى باشد و اطعام شصت فقير) بر او واجب مى‏شود و چنانچه كفّارۀ جمع برايش ممكن نباشد، هر كدام را كه ممكن است بايد انجام دهد و اگر ذاتاً حرام نباشد، بلكه به جهتى حرام شده باشد، مثل نزديكى‌كردن با عيال خود در حال حيض، كفّارۀ جمع ندارد.

مسئله 1274- اگر روزه‏دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام‏ دهد، گرچه آن كار جماع ‏باشد، براى همۀ آنها يك كفّاره كافى است.

مسئله 1275- اگر روزه‏دار زنا كند و بعد با حلال خود جماع نمايد، يك كفّارۀ جمع كافى است.

مسئله 1276- اگر روزه‏دار كارى كه حلال است و روزه را باطل مى‏كند انجام دهد، مثلاً آب بياشامد و بعد كار ديگرى كه حرام است و روزه را باطل مى‏كند انجام دهد، مثلاً غذاى حرامى بخورد، يك كفّاره كافى است.

مسئله 1277- اگر نذر كند كه روز معيّنى را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز عمداً روزۀ خود را باطل كند، بايد كفّارۀ نذر بدهد و كفّارۀ آن اين است كه ده فقير را سير نمايد يا سه روز روزه بگيرد.

مسئله 1278- كسى كه مى‏تواند وقت را تشخيص دهد، اگر به گفتۀ كسى كه مى‏گويد مغرب شده افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، اگر گفتۀ او حجّت بوده است نظير ثقه و اذان وقت‌شناس، قضا و كفّاره ندارد و اگر حجّت نبوده، بايد قضاى آن را بگيرد، ولى كفّاره ندارد.

مسئله 1279- كسى كه عمداً روزۀ خود را باطل كرده، اگر بعد از ظهر مسافرت كند يا پيش از ظهر براى فرار از كفّاره سفر نمايد، كفّارۀ او ساقط نمى‏شود، بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پيش بيايد، باز هم كفّاره بر او واجب است.

صفحه 194

مسئله 1280- اگر عمداً روزۀ خود را باطل كند و بعد عذرى مانند حيض يا نفاس يا مرض براى او پيدا شود، كفّاره بر او واجب است.

مسئله 1281- اگر يقين كند كه روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزۀ خود را باطل كند، بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده، كفّاره بر او واجب نيست.

مسئله 1282- اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اوّل شوال و عمداً روزۀ خود را باطل كند، بعد معلوم شود اوّل شوال بوده، كفّاره بر او واجب نيست.

مسئله 1283- هر كسى كه ديگرى را مجبور كند به انجام دادن كارى كه روزه را باطل مى‏كند، بايد كفّارۀ او را بدهد.

مسئله 1284- اگر روزه‏دار در ماه رمضان زن خود را مجبور به جماع كند، مرد بايد دو كفّاره بدهد و بر زن كفّاره واجب نيست، حتّى اگر زن در بين جماع راضى شود، ولى روزۀ او باطل مى‏شود، مگر اينكه به طورى مجبور شده باشد كه از خود اختيارى نداشته باشد.

مسئله 1285- اگر كفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را به‌جا نياورد، چيزى بر آن اضافه نمى‏شود.

مسئله 1286- كسى كه مى‏خواهد براى كفّارۀ يك روز شصت فقير را سير نمايد، نمى‏تواند يك فقير را بيشتر از يك مرتبه سير نمايد، ولى مى‏تواند هر يك از عيالات فقير را گرچه صغير باشند، سير نمايد.

مسئله 1287- كسى كه قضاى روزۀ رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد، چیزی بر او نیست.

مسئله 1288- كفّاره براى روزه منحصر است به اينكه انسان يكى از مفطرات سه‌گانه (خوردن و آشاميدن، جماع، باقى ماندن بر جنابت يا حيض يا نفاس تا اذان صبح) را انجام دهد و هر عملى غير از اين سه مفطر به‌جا بياورد، قضا دارد، امّا كفّاره ندارد.

مسئله 1289- پرداخت کفّارۀ غیرعمدی کلّیۀ افراد نفقه‌خور مانند زن، دختر و پسر در خانه، بر عهدۀ کسی است که باید نفقۀ آنها را بدهد؛ امّا پرداخت کفّارۀ عمدی، بر عهدۀ او نیست.

مسئله 1290- کفّاره را نمی‌توان به واجب‌النّفقه مثل پدر، مادر، زن و فرزند پرداخت کرد.

مسئله 1291- غیر سیّد می‌تواند کفّارۀ خود را به سیّد بدهد و نیز پرداخت کفّارۀ سیّد به غیر سیّد، اشکال ندارد.

صفحه 195

مسئله 1292- برای فقیر مصرف کفّاره در غیر طعام، اشکال ندارد، چنان‌که کفّاره‌دهنده نیز به جای طعام، می‌تواند هرچیزی که علاج فقیر است، نظیر پول و مانند آن بدهد.